‘Beter Gezond’ maakt verwijzen naar leefstijlbegeleiding mogelijk
Een gezonde leefstijl speelt een steeds belangrijkere rol in de gezondheidssector. Beter Gezond heeft als doel om leefstijl te implementeren in de zorg. Het startpunt is het leefstijlgesprek in de spreekkamer mét verwijsopties naar leefstijlbegeleiding in het (para)medische én sociale domein. Rogier Verstralen werkt als programmaleider van Beter Gezond bij het Radboudumc. Hij vertelt ons over zijn ervaringen met innovatie en preventie, hoe leefstijlverandering voor een patiënt al kan beginnen met een gesprek bij de arts en verpleegkundige en dat zij nu ook de mogelijkheid hebben om te verwijzen naar leefstijlbegeleiding.
Rogier heeft van oorsprong geen achtergrond in de zorg. Hij is in het Radboudumc begonnen als business controller, maar heeft altijd al affiniteit gehad met gezondheid. En dan met name hoe je daar zelf de regie op kunt voeren. “Ik heb zelf ondervonden dat ik mij beter ging voelen door gezonder te eten, meer te bewegen en voldoende te slapen. Tegelijkertijd was ik verbaasd dat ik dit zelf heb moeten uitvogelen. Want hoewel ik in mijn jeugd regelmatig niet goed in mijn energie zat, hebben mijn ouders, leerkrachten en huisarts deze waardevolle kennis niet aangereikt. Achteraf gezien begrijpelijk, want zij hebben dat ook niet geleerd.” Vanuit zijn passie voor een gezonde leefstijl heeft Rogier binnen het Radboudumc de overstap gemaakt van business controller naar programmaleider van Beter Gezond.
Agenderen van leefstijl
Beter Gezond start in de spreekkamer met het agenderen van leefstijl. “Ik loop regelmatig mee in spreekkamers om de context van behandelaar en patiënt beter te begrijpen. Wat ik zie is een combinatie van bevlogenheid enerzijds en worsteling met bureaucratie en tijdsdruk anderzijds. Desondanks zie ik een grote bereidwilligheid om leefstijl te agenderen. Maar zorgverleners zijn zoekend naar de juiste benadering. Soms zit angst voor betutteling en de schuldvraag in de weg. En dat begrijp ik. Zorgverleners zijn gewend om te sturen en te adviseren, terwijl het bij leefstijlverandering meer gaat over het triggeren van de motivatie van de patiënt. Dat is een andere manier van werken, wat landingstijd vraagt. Patiënten krijgen hiermee wel de kans om meer regie te voeren op hun eigen gezondheid, waardoor de patiënt in potentie beter herstelt, sterker terugkomt en de druk op de zorg minder wordt. De ‘witte-jas’ heeft hier een niet te onderschatten stimulerend effect op.”
Beter Gezond biedt samen met Vereniging Arts en Leefstijl interactieve e-learnings aan met basiskennis en aanvullend fysieke trainingen om het leefstijlgesprek effectief te kunnen agenderen. In deze trainingen wordt geoefend met een stimulatiepatiënt. “Het gesprek in de spreekkamer is belangrijk, maar daarmee is gedragsverandering naar een betere leefstijl nog niet gerealiseerd. Het leefstijlgesprek is pas het vertrekpunt.”
Verwijzen naar leefstijlbegeleiding
“Veel patiënten hebben na het gesprek over leefstijl ook begeleiding nodig om een gezonde leefstijl te realiseren. Die begeleiding kan een zorgverlener er niet bij doen. Daar is helemaal geen tijd voor en dat hoeft ook niet. Er bestaan namelijk veel succesvolle interventies bij de patiënt in de buurt die worden vergoed door zorgverzekeraars of gemeenten. Deze interventies zijn vanuit de spreekkamer echter nog onvoldoende te vinden", vertelt Rogier. “Daarom hebben we nu de verwijstool ‘Beter Verwijs’ ontwikkeld; het eerste landelijke leefstijlverwijsplatform in Nederland. Hiermee kan iedere zorgverlener in Nederland vanuit zijn spreekkamer super eenvoudig naar interventies verwijzen op het gebied van leefstijl- én sociaaleconomische problematiek. Ongeacht specialisme of woonplaats van de patiënt. In het verwijsplatform vind je interventies voor thema’s als voeding, beweging, ontspanning, slaap, roken, alcohol, maar ook armoede, schulden, eenzaamheid en laaggeletterdheid. De patiënt maakt hier op basis van zijn eigen motivatie en behoefte een keuze in. Beter Verwijs is zo ingericht dat het handelingsperspectief biedt op het gebied van leefstijl en preventie en tegelijkertijd de zorgverlener ontzorgt."
De online verwijstool bestaat op dit moment in een beta-versie en draait in meerdere zorgpaden in meerdere ziekenhuizen in Nederland. "De komende periode wordt het platform verder uitgebreid met meer landelijke en regionale interventies en wordt het platform technisch geoptimaliseerd en opgeschaald naar ziekenhuizen en huisartspraktijken die geïnteresseerd zijn. Iedere zorgverlener in de eerste-, tweede- en derdelijn kan er nu al gebruik van maken.”
Positieve reacties
De reacties op de trainingen en het verwijsplatform Beter Verwijs zijn positief. Rogier vertelt hierover: “We spreken met veel zorgverleners. Ik vind die verbinding belangrijk, want we doen het voor hen. Natuurlijk uiteindelijk voor de patiënt, maar die bereiken we dus via de zorgverlener. De uitdaging blijft dat de werkdruk in de zorg hoog is. Daarom vind ik het inspirerend dat er zoveel zorgverleners zijn die hier toch mee aan de slag gaan en feedback geven om het geheel nog beter op hun praktijk te laten aansluiten.“
Rogier ontvangt ook positieve reacties van patiënten. “Wat je merkt, is dat patiënten vaak ook verwachten dat de arts of verpleegkundige begint over gezondheid en wat je daarin zelf kan doen om het herstel beter te laten verlopen. Zorgverleners worden nog altijd als autoriteit gezien. Samen met Petra van der Voort als afgevaardigde van de Patiënten Advies Raad in het Radboudumc, en de feedback van patiënten die door Beter Verwijs zijn verwezen, zorgen we dat het patiëntenperspectief blijft geborgd op het digitale platform.”
Geleerde lessen
“Als je gaat innoveren is het belangrijk om met visie en een oneindig geloof daarin, de juiste mensen om je heen te verzamelen”, legt Rogier uit. “Zonder mijn rechterhand Melle Notermans, professor Bart Kiemeney en vele anderen, stonden we niet waar we nu staan. Innoveren vraagt ook om reflectie: zijn we nog op de juiste koers om onze maatschappelijke idealen te verwezenlijken? Innoveren betekent ook op mensen afstappen die weerstand geven. Artsen laten zich niet snel overtuigen. Door te luisteren en door te vragen kunnen met hun input de innovaties nog beter worden gemaakt. Vaak zie je dat zo ambassadeurs ontstaan. Bovenal vraagt innoveren een beetje naïviteit: het zorgsysteem is hardnekkig, zorgorganisaties bewegen als logge tanks en vaak is een besluit het begin van een discussie. Vernieuwing in de zorg vraagt tijd.”
De regeling voor Implementatie- en opschalingscoaching van Zorg voor innoveren heeft bij de opstart geholpen. Rogier licht toe: “Toen ik zo’n 3,5 jaar geleden bij Beter Gezond begon, kon ik een hele nieuwe koers uitstippelen. Maar het was nog best lastig om vervolgens de stappen naar de praktijk te maken. De hulp van onze coach (Melle), die nog steeds mijn steun en toeverlaat is, is hierbij van onschatbare waarde.”
Toekomstplannen
Rogier vertelt dat Beter Gezond de leefstijlgesprekstrainingen en het verwijsplatform Beter Verwijs de komende periode verder gaat opschalen. “We willen van Beter Verwijs een ‘game changer’ maken. Een digitale infrastructuur die preventie binnen het (para)medisch en sociaal domein met elkaar verbindt. Hierdoor zullen patiënten snel de juiste weg in het leefstijl- en gezondheidsaanbod vinden. We merken dat de e-learnings en fysieke trainingen hier ondersteunend in zijn.
Nu het Integraal Zorg Akkoord (IZA) is ondertekend – wat betekent dat per januari 2025 leefstijlgeneeskunde moet zijn ingebed in de behandeling van elke patiënt – verwachten we dat steeds meer ziekenhuizen én huisartspraktijken hier behoefte aan gaan hebben. We hopen dat zij zich bij ons melden, zodat niet iedere organisatie het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Radboudumc is zelfs al bezig om Beter Verwijs in het EPD te integreren en afspraken te maken voor een systematische en integrale aanpak. De ervaringen die hieruit ontstaan, delen we graag met andere ziekenhuizen en huisartsen-zorggroepen. UMCG en zorggroep NEO hebben al belangstelling getoond. Zo kunnen we samen een versnelling maken om de IZA-doelstellingen te realiseren.”
