Digitale dagbesteding voor ouderen bij Cordaan: ‘onze coach was een onmisbaar intern smeermiddel’
De regeling voor Implementatie- en Opschalingscoaching (IOC) van Zorg voor innoveren heeft aanvragers mooie resultaten bezorgd. Een flink aantal zorginnovaties is daarmee een stap dichter bij structurele toepassing gekomen. De zesde ronde van de originele IOC-regeling werd afgesloten in 2022. Een nieuwe ronde dit jaar richtte zich op Ouderen Thuis. In deze interviewreeks spreken we maandelijks met een IOC-aanvrager, waarbij we ingaan op de rol van regionale samenwerking bij innovatie. Dit keer spreken we met Anna Riemersma, Programmamanager Langer Thuis/Informele zorg bij Cordaan.
Cordaan biedt aan zo’n 20.000 mensen zorg vanuit 120 locaties in Amsterdam, Diemen, Huizen en Nieuw-Vennep. Aan iedereen, van jong tot oud, die korte of lange tijd verpleging, verzorging, begeleiding en/of ondersteuning nodig heeft. Als één van de grootste zorgorganisaties van Amsterdam wil Cordaan verantwoordelijkheid nemen voor de ontwikkeling van de langdurige zorg in de stad.
Opschaling digitale ouderendagbesteding
Cordaan vroeg een voucher van de IOC-regeling aan om hun dagbestedingsplatform op te schalen. Al in coronatijd had Cordaan zo’n platform opgezet, omdat mensen niet naar de dagbesteding konden komen. ‘Dat was eerste instantie gericht op de gehandicaptenzorg,’ licht Anna toe. ‘Cliënten kregen digitaal activiteiten aangeboden om de dag een beetje door te komen. Dat platform bleek zo interessant dat we besloten om te onderzoeken of het ook voor ouderen kon werken. Want niet elke oudere wil naar een ‘live’ dagbesteding en daarnaast zijn er wachtlijsten. Je kunt zoveel toepassingen digitaal aanbieden. Dat paste wel binnen ons programma en het digitale WOZO project; digitaal waar het kan, thuis waar het moet. Wij zijn er intern over gaan praten met collega’s van innovatie en ICT. Die waren al snel enthousiast, en we zijn samen gestart met de ontwikkeling van een platform.’
Dat leidde uiteindelijk tot het opzetten van een aantal kleine proeftuinen, waar het platform getest kon worden. Toen dat goed bleek te gaan en Cordaan de inzet wilde opschalen, wees de coach met wie ze samenwerkten de zorgorganisatie op de IOC-regeling.
De rol van de coach
Voor Cordaan was de coach een spilfiguur in dit project. Ze kent de branche en werkt ook bij InteraktContour mee een traject voor digitale dagbesteding, al is het voor een andere doelgroep. ‘Wij hebben dan wel inhoudelijke expertise en verstand van zorg, maar het is lastig te bedenken hoe je iets wilt gaan doen. Het implementatiedeel is vaak ingewikkeld. De coach heeft ons geholpen met het hele proces. We hadden wel een idee over ons platform maar soms krijgt een externe kracht iets beter voor elkaar, als die overstijgend met je meedenkt. Onze coach heeft geholpen onze ideeën scherp te krijgen en was het smeermiddel tussen de afdelingen. Ze heeft veel externe kennis en ervaring met projectleiding, verstand van platforms en ICT, en was de ontbrekende schakel in het proces,’ vertelt Anna.
Uiteindelijk hielp de coach het projectplan concreet en breder te maken en te zoeken naar verdere financiering. In dat kader heeft ze met de afdeling Innovatie een SET subsidie voor het project aangevraagd, die is toegekend. Daarnaast is ze ook de externe projectleider geworden.
Wat kan het platform?
‘Je kunt de buitenwereld naar binnen halen,’ verklaart Anna trots. ‘De meeste dagbestedingslocaties hebben nu een conference-set met grote schermen, zodat je interactief kunt zijn. We werken samen met Amsterdamse musea en bieden bijvoorbeeld live rondleidingen door het Van Gogh, Rijksmuseum of Anne Frankhuis. We hebben elke maand een Cordaan-kwis. Dat vinden mensen heel leuk, veel locaties doen eraan mee. Onze afdelingen Kunst & Zorg en Sport & Bewegen maken ook content voor het platform; andere medewerkers verzorgen muziek-kwissen. We bieden online colleges aan, uitgevoerd door ‘Oud geleerd, jong gedaan’. Die hadden we al maar kunnen we nu ook via het platform aanbieden. We hebben samenwerkingsverbanden met partijen die content kunnen aanbieden, waarbij je op een locatie allerlei activiteiten kunt verbinden. We hebben er veel aan gedaan om het aanbod vorm te geven. Vervolgens kijken we wat er precies op de locaties gebeurt.’ Want issues zijn er vanzelfsprekend: een niet-werkende wifi, hoe gaat zo’n scherm eigenlijk aan? En hoe laat komen cliënten binnen en hoe lang kun je online de aandacht van deelnemers vasthouden?
Inmiddels heeft Cordaan ervaren dat het een kwestie is van collega’s bij de hand nemen, steeds laten zien waarom het zo goed is en waar je enthousiast van kan worden. En hoe leuk het is dat mensen via het scherm ineens ook andere dagbestedingslocaties zien en er interactie mee hebben. Intussen blijkt Cordaan een koploper op dit gebied te zijn, zo verklaart de coach. En er wordt goed naar ze gekeken, blijkt uit een uitnodiging om het platform te presenteren op het komende SmartCare congres.
Resultaten tot nu toe
Sinds het begin van het project is het aantal aangesloten dagbestedingslocaties gegroeid van 2 naar 8. Cordaan investeert daarvoor een deel uit eigen middelen en een deel vanuit subsidie. Voor de toekomst na afloop van de SET-subsidie is financiering een belangrijk aandachtspunt. Anna: ‘We zijn bezig met een business-case, voor structurele financiering. We hebben al een paar keer een presentatie aan het zorgkantoor gegeven, die zijn enthousiast. Die zeggen dat dagbesteding in principe niet per se gebonden is aan een fysieke plek; die mag dus ook online worden aangeboden. Wij werken ernaar toe dat het deel wordt van de reguliere dagbesteding, waarbij er 1 op de 3 dagbestedingen online plaatsvindt. En dat je die bij het zorgkantoor kunt declareren. Ook de gemeenten voelen ervoor het deel van de reguliere financiering te laten zijn. Als het programma WOZO het heeft over ‘digitaal als het kan’, dan kun je hier niet tegen zijn…’
Ook dagbesteding thuis
Voor Cordaan is de volgende uitdaging mensen thuis op het platform te gaan aansluiten. Momenteel wordt onderzocht hoe die groep aan te haken. Dat gebeurt onder meer in samenwerking met studentenorganisaties. ‘Niet iedereen is digitaal vaardig, we hebben ondersteuning nodig op locaties en bij cliënten thuis,’ legt Anna uit. ‘Voor onze collega’s voelt het soms nog als een extra belasting. Het is een vernieuwing van ons werk, maar wel een uitdaging om dit voor elkaar te krijgen. Daarom zetten we de komende jaren zo’n 50 studenten in die thuis en op locatie gaan helpen. Het is een uitdaging in tijden van personeelstekorten. Ook voor de ouderen is het spannend, een omslag die tijd en extra inspanning vergt.’
Toekomst van dagbesteding bij Cordaan
Cordaan ziet graag dat het platform straks de hele week gevuld is, om daarmee een methodische manier van dagbesteding te bereiken. Het moet meer zijn dan alleen kijken naar een YouTube-filmpje. En wezenlijk bijdragen aan vanuit huis andere mensen in de wijk ontmoeten en interacties aangaan. ‘Je ziet dat die digitale dagbesteding soms een soort katalysator is om andere dingen voor elkaar te krijgen,’ merkt Anna op. ‘We hebben met onze participatiecoaches die de dagbesteding ondersteunen een jaarprogramma gemaakt. Met maandthema’s die zowel in hun eigen activiteiten kunnen terugkomen als in digitale dagbesteding. Collega’s in de thuiszorg zijn niet altijd erg bedreven in het doen van activiteiten. Die zijn blij met zo’n platform, om als ondersteuning in hun werk te gebruiken.
Uiteindelijk kunnen we het platform wellicht ook in verpleeghuizen aanbieden als onderdeel van de dagbesteding. We richten ons in eerste instantie op Cordaan, maar als het straks goed staat, kunnen we het misschien met meer organisaties delen. Maar nu is er nog veel werk aan de winkel!’
Trots en enthousiasme
Anna is er enthousiast over dat het idee echt vorm heeft gekregen. ‘Soms sterft zoiets in schoonheid tijdens de ideeënfase, omdat de implementatie een uitdaging is,’ filosofeert ze. ‘Door het werk van ons team en de interne samenwerking is het gelukt. Ik ben er trots op hoe we het met elkaar hebben neergezet. Ook op hoe we de buitenwereld meer naar binnen kunnen halen. De stad Amsterdam was al ons speelveld; met het platform wordt het hele land dat. Daardoor kunnen we de ouderen veel meer plezier bezorgen. Dat het leuker, interessanter en fijner wordt in de laatste levensfase. En we kunnen de traditionele activiteitenbegeleiding - ook nog steeds belangrijk - vernieuwen. Er komt een nieuwe groep ouderen op ons af, die vaak goed digitaal vaardig zijn. Hun wereld wordt kleiner, ze kunnen op een moment niet meer naar musea. Voor hen kan dit platform interessant zijn.’
Tips voor andere organisaties in een innovatietraject
Wat kunnen andere zorginstellingen leren van de ervaringen van Cordaan? ‘Zorg dat er goed is nagedacht waarop je precies coaching wilt’, benadrukt Anna. ‘Benut de mogelijkheden door intern met andere afdelingen samen te werken en realiseer je dat je daarin als organisatie stappen moet zetten. Het helpt als je daarover tevoren samen hebt nagedacht, zodat de coach niet al het werk alleen moet doen. Met dit soort subsidies kom je echt een stap verder; je komt in contact met de mensen die je nodig hebt. Onze procedure verliep heel soepel. Dat je eens zo’n buitenboordmotor mag inschakelen, is heel fijn!’
