Hoe bereik je als zorgverlener de innovatiemarkt?

Stel je voor, je hebt een briljant, baanbrekend en urgent idee voor de zorg. Je ziet dat het potentie heeft, dat jouw zorginnovatie levens kan veranderen. Je wilt deze zorginnovatie dan ook zo snel mogelijk bij de patiënt krijgen. Maar hoe doe je dat als je daarnaast nog arts, onderzoeker, verpleegkundige, of bijvoorbeeld promovendus bent?

Meer vrijheid voor dialysepatiënten

Hoe krijg je het bouwkundige gedeelte van een zorginnovatie bekostigd? Waar betaal je de juridische kosten van voor het patent? Hoe breid je je team uit met dure kennis buiten je netwerk? Daarvoor is de subsidie Take-off in het leven geroepen. Joris Rotmans en Nick White, aanvragers van de Take-off haalbaarheidsstudie, vertellen over hun visie rondom zorginnovatie en de verdere ontwikkeling van hun project ‘A Dynamic Arteriovenous Fistula’.

Het programma Take-off overbrugt de 'funding gap' in de vroege fase van een onderneming. Dat beaamt ook Joris Rotmans, internist-nefroloog in het Leids Universitair Medisch Centrum en hoogleraar interne geneeskunde, met de leeropdracht ‘Technische innovaties voor nierpatiënten’. Joris: “Ik combineer zorg voor nierpatiënten, met onderwijs en onderzoek. Een specifiek onderdeel daarvan gaat over de vaattoegang van hemodialyse. Daar is ons Take-off project dan ook direct aan gerelateerd.”

De zorginnovatie van Joris en Nick gaat over een implanteerbaar klepje dat een verbinding tussen een slagader en ader in de arm volledig kan sluiten en openen en daarmee de bloeddoorstroming van deze vaattoegang kan besturen. Dit systeem zorgt ervoor dat dialysepatiënten minder complicaties hebben en ze minder vaak in het ziekenhuis hoeven te zijn.

Joris Rotmans

Joris Rotmans,  internist-nefroloog in het Leids Universitair Medisch Centrum en hoogleraar interne geneeskunde

Nick White

Nick White, Promovendus bij het LUMC en de TU Delft

Naarmate we verder komen in het proces worden die studies steeds duurder en geld is niet vanzelfsprekend in de gezondheidszorg.

Nick is promovendus bij het LUMC en de TU Delft en ziet de combinatie tussen werktuigbouwkunde en geneeskunde als ideaal. Hemodialyse is namelijk een vrij technisch probleem binnen de nierziekten. Nick: “Je krijgt te maken met de gecompliceerde stroming van bloed en hiervoor hebben we ook een technische oplossing bedacht. In wezen is het een soort mechanisch klepje dat je in een mens stopt, dus een werktuig dat je direct als geneesmiddel gebruikt.” Wanneer je nierfalen hebt, zijn er 2 opties, dialyse of transplantatie. Nick: “Transplantatie is eigenlijk het beste, maar er is een tekort aan organen. En sommige mensen zijn al te kwetsbaar om nog een transplantatie te ondergaan.” Het merendeel van de patiënten met nierfalen wordt daarom behandeld met dialyse. Nick: “Daar is hemodialyse, dus het spoelen van het bloed, de meest gebruikte vorm van. Dan heb je een soort kunstnier die in een apparaat hangt, wat het bloed spoelt.” Joris: “Bij hemodialyse wil je bloed gelijk in grote hoeveelheden tegelijk kunnen zuiveren, want anders moet je 24/7 worden gedialyseerd.”

Patiënten krijgen hiervoor chirurgisch een vaattoegang aangelegd in de arm: een arterioveneuze fistel. Dit is een soort verbinding tussen een slagader en de ader waarmee veel meer bloed gaat stromen. Hoewel deze verhoogde stroming nodig is, leidt juist dit tot veel complicaties: patiënten moeten opnieuw worden geopereerd, de vaattoegang gaat kapot, er moeten met spoed nieuwe ingrepen plaatsvinden. Bij dialyse moet je 3 keer per week 4 uur lang dialyseren. De rest van de tijd wordt de vaattoegang niet gebruikt, maar, de permanent hoge bloedstroomsnelheid leidt wel tot beschadiging van de ader van de fistel. Joris: “Daarom zijn we op het idee gekomen om een nieuw type vaattoegang te maken, waarbij je zo’n verbinding tussen de arterie en venen alleen maar functioneel laat zijn tijdens de hemodialyse. Hiermee haal je verhoogde stroming voor het gros van de tijd weg en zouden complicaties sterk moeten verminderen. Voor de maatschappij betekent dit dat we een kostenreductie kunnen toepassen.”

Bekostiging van productontwikkeling

Joris en Nick hebben allereerst gekeken of er voldoende potentie in de innovatie zit. Joris: “Daar hebben we een extern consultancybureau voor gevraagd: Roland Berger Tenzing.” Dat is een dochterbedrijf van Roland Berger, dat gericht is op spin-offs in onder andere Life Sciences. Dit bureau voorzag hen van veel input over het klinische probleem van de zorginnovatie. Ook het device zelf, de technologie en de aard van de oplossing werden onder de loep genomen. Joris: “We hebben zelf ook al behoorlijk wat voorwerk gedaan over de markt en de omvang van het project. Gezamenlijk zijn we tot een uitwerking van een plan gekomen.” Inmiddels heeft het team geverifieerd dat hun innovatie in het lichaam lijkt te werken en zijn zij toe aan het verder testen van de proof of concept. Nick: “Naarmate we verder komen in het proces worden die studies steeds duurder en geld is niet altijd vanzelfsprekend in de gezondheidszorg.”

De ontwikkeling van een medical device kost tientallen miljoenen euro’s. Dit kan niet volledig door de overheid of collectebusfondsen zoals de Nierstichting worden bekostigd.

Volgens Joris en Nick is bekostiging niet het enige waarvoor subsidie buiten de zorgsector nodig is. Voornamelijk productontwikkeling vereist enorme budgetten: “De Nierstichting is ons bijvoorbeeld welgezind en heeft ons ook geholpen om dit project te initiëren, maar als het echt gaat over toxiciteitstudies en het verder optimaliseren van het design van een device, raakt dat meer aan productontwikkeling dan aan pure wetenschap”, schetst Joris. En productontwikkeling wordt niet bekostigd door gezondheidszorgsubsidies. Daarnaast zijn de budgetten van partijen als de Nierstichting niet toereikend. “De ontwikkeling van een medical device kost tientallen miljoenen euro’s. Het budget van de Nierstichting is daarvoor niet toereikend.” In de medische wereld is het volgens Nick en Joris ook extra ingewikkeld voor onderzoekers om te innoveren. Joris: “Hoe zorg je ervoor dat je dokter en onderzoeker blijft, en tegelijkertijd in zo’n spin-off bedrijf een rol speelt, dat blijft een vraagstuk.”

Ondernemen en onderzoeken

Op de vraag wat de resultaten van de Take-off ronde zijn zegt Joris: “Dit project ging echt over de haalbaarheid voor het oprichten van een bedrijf, alles wat je niet kunt financieren uit onderzoeksbudgetten. Nu hebben we een plan van aanpak, inclusief de ‘milestones’ en het financieringsplan met een nietje erdoorheen, waarmee we ons ontwikkelplan verder kunnen uitvoeren.” Nick: “We hebben grote stappen gezet in het testen. We hebben nu gezien dat het apparaat in een dier kan werken en we hebben al een aantal biologische uitdagingen kunnen afstrepen.”

Ook hebben ze het team uit kunnen breiden dankzij Take-off. Joris: “We hebben nu een interim CEO en een advisory board van internationale mensen die hun strepen hebben verdiend in deze wereld, die ons helpen om de volgende stappen te kunnen zetten.” Als de tijd rijp is heeft het project ook investeerders bereid die overwegen om in te stappen. Met Take-off 2 wil het team de preklinische studies uitbreiden en de biocompatibiliteitsstudies doen. Joris: “Dit soort dingen werken vaak als een vliegwiel, als je eenmaal startfinanciering hebt, zijn mensen sneller overtuigd van de kwaliteiten en potentie van een product.”

Kennis buiten het eigen netwerk

Nick en Joris raden andere zorginnovatoren aan om hun kennis uit te breiden buiten het eigen netwerk. Joris: “Zoek iemand die echt van jouw innovatie verstand heeft. Mensen kunnen huiverig zijn om andere mensen erbij te betrekken en die mensen zitten vaak ook niet in je netwerk. Het hoort natuurlijk bij ondernemen dat je goed netwerkt. Het netwerk van ZonMw is wellicht niet toereikend. Er zijn ook weinig voorbeelden van mensen die de route van ondernemen bij zorginnovatie bewandelen, dus het werkt drempelverlagend om te zien hoe anderen deze route lopen. Kennisdeling is dus erg belangrijk.”  

Het team van Joris en Nick gaat in Q3 van 2023 een startup oprichten. Ook gaat het duo een Take-off fase 2 aanvraag indienen.

Vraag ook subsidie aan

Take-off bestaat uit twee onderdelen: een haalbaarheidsstudie (fase 1) waarin onderzoekers een subsidie kunnen aanvragen tot maximaal 40.000 euro. Ook kan er een lening worden aangevraagd voor een vroegefasetraject (fase 2). Daarmee kunnen ondernemers hun innovatie levensvatbaar maken.

Recentelijk was er weer een subsidieronde van Take-off en zijn er 41 Life Sciences projecten gehonoreerd. De najaarsronde is nu geopend, je kunt je vooraanmelding indienen voor 22 augustus 2023. Alle informatie vind je hier.

Ben je aan het innoveren in de zorg en heb je vragen of loop je tegen knelpunten aan? Bij Zorg voor innoveren kun je gratis advies op maat krijgen. Deze experts doen hun uiterste best jou verder te helpen.

Lees ook

Mantelzorgers staan centraal in nieuw ontmoetingscafé dankzij inzet coach

Onze IOC-regeling heeft aanvragers mooie resultaten bezorgd. Wat kunnen we van hen leren? Lees dit interview over de hulp die een coach kon bieden bij een bijeenkomst gericht op mantelzorgers; het Praathuis Extra in de Hilversumse Meent.

‘Ik bekijk vooral wie een zorgvernieuwing gaat betalen en hoe die innovatie geld kan opbrengen’

Zorg voor innoveren is een samenwerkingsverband van 5 partners. In een serie interviews laten we die partners aan het woord over welke rollen ze spelen binnen die samenwerking. Deze keer spreken we met Tonnie Rijkers, Adviseur bij RVO.

'Ik ken de perspectieven van de overheid én van de ondernemer'

Zorg voor innoveren is een samenwerking van 5 partners. In een serie interviews vertellen die partners over welke rollen ze spelen binnen die samenwerking. Deze keer spreken we met Robin Toorneman, Senior Adviseur bij het Zorginstituut Nederland.