Hoe COVID-19 invloed heeft op de zorginkoop van Menzis
De coronacrisis zet het Nederlandse zorglandschap volledig op zijn kop. Zorg op afstand wordt plotseling veel breder ingezet. Acute tekorten aan beschermende hulpmiddelen en medicatie kwamen vrijwel overal voor. Kortom; behoeften van de hele zorg in Nederland zijn – misschien wel blijvend – veranderd. Wat betekent dat voor de actuele zorginkoop van zorgverzekeraar Menzis?
Nicole Poldervaart is teamleider landelijke inkoop eerste lijn bij Menzis en heeft daarnaast de verantwoording voor de Ontwikkeling Integraal Inkoopbeleid 2021. Haar collega Jan Tebbens is verantwoordelijk voor het programma Digitale Zorg en houdt zich bezig met digitalisering van zorg over de lijnen heen; van ziekenhuizen, huisartsen tot opschaling. Vanuit hun functies beleven ze opvallende verschuivingen in de inkoop van zorg.
De basis van het inkoopbeleid van Menzis
Menzis kijkt jaarlijks voor de zomer naar ontwikkelingen en belangrijke thema’s voor het inkoopbeleid. Zoals het hoofdlijnenakkoord, Juiste Zorg Op De Juiste Plek, samen beslissen, wet- en regelgeving, en andere thema’s die per zorgsoort kunnen verschillen. Met die informatie gaan ze in gesprek met zorgaanbieders. Nicole Poldervaart vertelt: “Ons beleid richt steeds meer op zorgaanbieders die een belangrijke rol spelen binnen onze kernregio’s (gebieden waar Menzis relatief veel verzekerden heeft). Daarnaast bespreken we onze ideeën met landelijke beroepsgroepen, patiëntenverenigingen en onze stakeholders. Ieder eerste kwartaal overleggen we met de intern verantwoordelijken voor verschillende zorgsoorten om tot een integraal plan te komen. Jan Tebbens stemt met die collega’s ook af wat de rol van digitalisering in ons beleid is. Dat beleid bestaat uit twee delen: onze visie voor de komende 3 tot 5 jaar en de concrete inkoopplannen waarmee we daadwerkelijk afspraken maken met onze zorgaanbieders.”
Beeld: ©Zvi
Aangepaste focus door COVID-19
Menzis had dit jaar het onderscheid tussen visie en beleid nadrukkelijker willen lanceren, maar door de coronacrisis is er minimale aandacht aan gegeven. Nicole: “Zowel zorgaanbieders als wij waren met hele andere zaken bezig.
De komende tijd geven we veel aandacht aan zorgaanbieders om continuïteit te bieden en het vraagstuk van overleven te beantwoorden. Die financiële kant betekent een spannende andere rol dan we eerst hadden. Voorheen waren naast kwaliteit ook prijsafspraken belangrijk; nu gaat het over garanderen van zorg. De directe impact van corona verschilt erg per zorgsoort. Zo is duidelijk is dat sommige trajecten als behandelingen voor heupen, knieën, staar en reuma vertraging gaan oplopen.
En nieuw wordt de nadruk op preventie. “Leefkracht staat prominent in onze visie en we hadden al veel aandacht voor preventie, leefstijl en innovatie. Maar je ziet nu dat leefstijl, overgewicht, bij een infectieziekte als COVID-19 een extra risico betekent. Aandacht die wij hebben voor bijvoorbeeld diabetes type II en initiatieven om dit te keren neemt nu alleen maar toe.
Daarnaast zien we door corona dat inkoop van hulpmiddelen – waarover wij indirect gaan – echt anders moet. We moeten samen met de landelijke partijen iets doen aan de afhankelijkheid van China, zowel betreft medicatie als hulpmiddelen. Het is ook onze rol om samen met zorgaanbieders die afhankelijkheid te verminderen. Dat is dus terug te zien in ons toekomstig inkoopbeleid.”
Zorg op afstand
De veranderde omstandigheden door COVID-19 hebben de toepassing van digitale zorg bevorderd. Jan Tebbens zag veel verschuiven: “In het begin van de coronacrisis was er een soort paniek; de wens zo snel mogelijk te digitaliseren om maar te zorgen dat je de patiënt - op afstand - kon blijven zien. Nu de piek voorbij is, zie je meer vraagstukken over de consequenties van de 1,5 meter samenleving. De zorg en zorginstellingen van voor de crisis komen niet meer terug: een ziekenhuis zal er voorgoed anders uitzien. Dat groeiende besef gaat waarschijnlijk tot andere vragen leiden en een ander soort zorginkoop.”
Huisartsen zijn veel meer digitaal gaan doen en ook ziekenhuizen en wijkverpleging versnellen. Dat zullen ze blijven doen, net als anders omgaan met hun patiëntenstroom. “We zien digitale mogelijkheden die echt toegevoegde waarde voor de zorg hebben. Die willen we behouden. De spannende keerzijde is dat ziekenhuizen gewend waren om aan zoveel mogelijk behoeften te voldoen. Hoe gaan we nu om met zorg die niet de grootste toegevoegde waarde heeft? Ook daarover gaan we in gesprek; ook met patiënten.”
Jan noemt een randvoorwaarde van Menzis voor digitale zorg: “Als we een nieuwe digitale toepassing toevoegen, moet er een analoge uit. We blijven niet alleen uitbreiden, anders wordt het alleen maar meer, ingewikkelder en duurder. E-health benoemen we nu apart maar uiteindelijk willen we naar een situatie waarin we digitale zorg niet anders beoordelen dan analoge zorg. De doelmatigheid is voor beide even belangrijk. Want digitale zorg is een middel en geen doel op zich.”
De zorg zal blijvend veranderen
Zal alle reguliere zorg terugkomen en willen we dat samen wel? Menzis vindt daar iets van maar ook zorgprofessionals hebben daarin een stem. Nicole: “Als blijkt dat de zorg minder wordt, zal dat gevolgen hebben voor mensen die binnen de zorg werken. Daarnaast zien we dat er voor bijvoorbeeld heup- en knieoperaties lange wachtlijsten zijn. Dat is geen acute zorg maar heeft voor de betrokken patiënten wel veel impact. Mensen kunnen hierdoor bijvoorbeeld niet aan het arbeidsproces deelnemen. Daar zijn in de eerste lijn oplossingen voor te bedenken. Zoals ‘stepped care’ waarbij patiënten een zorgverlener kunnen zien die ze helpt zo lang mogelijk mobiel te blijven ‘Ook de kraamzorg heeft het heel lastig gehad; daar kan digitale zorg ook helpen. Bijvoorbeeld als voor de intake of onverwachte problemen geen kraamhulp aanwezig is. De uitdaging is om per zorgsoort de balans te vinden met nieuwe mogelijkheden terwijl we het goede behouden.”
Sleutel tot verandering
Voor de coronacrisis had Menzis naast kwaliteit ook veel aandacht voor kostenefficiëntie. De verwachting is dat de nadruk voor 2021 komt te liggen op continuïteit van zorg. “Die balans moeten we met elkaar gaan vinden,” licht Nicole toe. “We weten niet wat de gevolgen zullen zijn voor materiaalprijzen en arbeidskosten. Er zullen spelers zijn die het moeilijk krijgen of zelfs niet gaan redden. Heeft dat dan gevolgen voor de zorgplicht? Als we allemaal concurrerend willen blijven en kosten willen beheersen, dan moeten we met elkaar blijven nadenken hoe we kunnen veranderen.
Door corona zijn fysiotherapeuten bijvoorbeeld de afgelopen periode veel gaan beeldbellen. Dat is bij uitstek zorg waarbij je veel mensen ziet en aanraakt. Ook zij zoeken de balans in wat ze met digitale zorg kunnen. Bijvoorbeeld de intake; als je kunt zien hoe iemand in zijn bureaustoel zit, kun je dat betrekken in het behandeltraject. Ook in diagnostiek is nog veel te halen. Bijvoorbeeld bij bloed prikken; dat is met corona lastig. Internationaal wordt daarom al veel met een vingerprik gewerkt. Dat is een andere manier van zorg die wij nu aan het verkennen zijn.” Nicole vat het treffend samen: “Noodzaak is vaak de sleutel tot verandering. We blijken nu tóch in staat te zijn om snel te handelen en te beslissen.”
Hoe kan Zorg voor innoveren jou helpen?
Wij zijn het centrale aanspreekpunt vanuit de overheid voor zorginnovatoren. Wil je weten hoe een zorgverzekeraar ook jouw innovatie kan dekken? Stel je vraag direct aan ons en dan proberen de vijf partners achter Zorg voor innoveren je verder te helpen. Weten zij het antwoord niet? Dan gaan ze op zoek naar iemand die dat wel kan; op deze manier kom je altijd een stap verder!
Zorg voor innoveren is een samenwerking tussen: het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Zorginstituut Nederland (Zin), Nederlandse Zorgautoriteit, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en ZonMw.
Ben je benieuwd hoe het inkoopbeleid wordt beïnvloed bij andere zorgverzekeraars? Je leest het in dit interview met VGZ.
