Hoe implementeer je het beweegziekenhuis?
Patiënten moeten niet langer automatisch de hele dag in hun ziekenhuisbed liggen, maar zo veel als mogelijk bewegen en zo hun herstel bevorderen.
Het beweegziekenhuis is in opkomst. De implementatie ervan wordt ondersteund door implementatie-experts via ZonMw en Zorg voor innoveren. ‘Leun je achterover, dan zakt het in.’
‘Wist je dat tien volle dagen in bed liggen, zorgt voor 15 jaar veroudering van je lichaam? Je verliest een kilo aan spierweefsel en het kost een half jaar trainen om het terug te krijgen.’ Janneke van de Werken is fysiotherapeut in het Refaja Ziekenhuis in Stadskanaal. Met twee collega’s van de andere twee ziekenhuizen die vallen onder de Treant Zorggroep, volgde ze de implementatiecursus ‘Beweegziekenhuis voor fysiotherapeuten ‘– een programma van vijf cursusdagen, verdeeld over negen maanden.
De kracht van samen implementeren!
Het Radboud UMC, UMC Utrecht, Leiden UMC, Ziekenhuis Gelderse Vallei en Deventer Ziekenhuis zijn koplopers op dit gebied en maken sinds enkele jaren serieus werk van het in beweging houden (of brengen) van de patiënt middels projecten als ‘Beter uit bed’ en ‘Bezig’. Andere ziekenhuizen, zoals dat van Janneke, toonden al snel veel belangstelling. Drie jaar geleden sloot ook de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuis Fysiotherapie (NVZF), aan. Er werd een expertgroep opgericht en begonnen met het ontwikkelen van de eerdergenoemde implementatiecursus.
Wat kan een implementatie-expert voor je betekenen?
Karin Valkenet is een van de organisatoren van de cursus. Karin is fysiotherapiewetenschapper in het UMC Utrecht en daarnaast programmaleider van ‘UMC Utrecht in beweging’. Karin: ‘In het ochtenddeel van de implementatiecursus krijg je les van een implementatie-expert. Zo is de Leti van Bodegom, implementatiedeskundige in het LUMC, de eerste twee cursusdagen als docent betrokken.
Eerder nam ze deel aan een ZonMw programma dat implementatiefellows opleidde om in (academische) ziekenhuizen een extra impuls te geven aan implementatie en implementatieonderzoek. Ze besprak onder meer de fases gedurende een implementatietraject, de mensen die je erbij moet betrekken en de manieren waarop je draagvlak creëert.’
Ook werken de cursisten aan hun eigen implementatietrajecten. ’s Middags krijgen de cursisten een kijkje in de projecten en wijze van aanpak van de organiserende ziekenhuizen .’
Voor de invulling van dag 4 zocht Karin eerder dit jaar een implementatie-expert die kon vertellen hoe je een pilot opschaalt naar dagelijkse zorg. Zoekend op zorgvoorinnoveren.nl kwam ze terecht bij Gerdie van Asseldonk, implementatie-specialist bij ZonMw.
Karin: ‘Dat bleek een goede keus. Gerdie heeft heel veel ervaring in opschalingstrajecten. Ze heeft een kritische blik en een goed oog voor valkuilen. Fysiotherapeuten, bijvoorbeeld, zijn echte doeners – die gaan vaak meteen aan de slag. Maar in hun enthousiasme lopen ze dan het gevaar dat ze vergeten andere betrokkenen mee te nemen in het proces. Gerdie wees daar op. Zorg dat je eerst weet wie je stakeholders zijn, en zorg dat je hen bij elke stap blijft betrekken. Zo droeg ze belangrijk bij aan wat de cursus een succes maakt: ‘iedereen wil van elkaar leren, in plaats van dat iedereen op zijn eigen eiland zijn eigen wiel aan het uitvinden is.’
Beweegkaarten
‘Dat iedereen erbij betrekken, is herkenbaar’, zegt Janneke. ‘Op onze locaties zijn we nu zelf bezig met implementatietrajecten. We werken met zogenoemde beweegkaarten. Die hangen bij het bed en geven aan in hoeverre de patiënt zelfstandig kan bewegen. Om te zorgen dat de kaarten werken, zijn voedingsassistenten en verpleegkundigen onmisbaar. Verpleegkundigen moeten de kaarten uitdelen en bijhouden of ze gedurende de opname nog passen bij de patiënt. Voedingsassistenten moeten op hun rondes kunnen zeggen: “Ik zie dat u aan tafel kunt eten. Dus kom, dat gaan we doen.”’
Maar hoe krijg je ze mee?
Verpleegkundigen hebben het al druk en willen er niet nóg een taak bij. Janneke: ‘Dat klopt. Je moet ze er dus van kunnen overtuigen dat een meer bewegende patiënt hen ook iets oplevert. Bijvoorbeeld dat patiënten, die zichzelf kunnen wassen, dat daadwerkelijk doen. En dat beter beweeggedrag een sneller herstel en ontslag oplevert.
Als ik iets heb geleerd van de implementatiecursus, dan is het dat je nooit klaar bent. Het is heel belangrijk dat je bruggenbouwers hebt, en houdt. En dat je ze blijft motiveren en ondersteunen. Leun je achterover, dan zakt het in.’
De tweede cursus Beweegziekenhuizen, georganiseerd door NVZF, loopt inmiddels.
