Nieuwsbericht15-04-2021

Maak e-health begrijpelijk voor iedereen

Beeld: ©Zorg voor innoveren

Het gebruik van e-health heeft een enorme vlucht genomen tijdens de coronacrisis. Zo constateert zorgverzekeraar VGZ dat therapeutische gesprekken tegenwoordig circa dertig procent vaker online uitgevoerd worden dan ruim een jaar geleden. In dit artikel in een reeks over ‘De vlucht van e-health’ tips over gebruikersparticipatie van Chandra Verstappen, senior adviseur en projectleider Bereiken en Betrekken en eHealth4All bij Pharos (landelijk expertisecentrum terugdringen gezondheidsverschillen).

Uit onderzoek van het onafhankelijk onderzoeksinstituut Nivel blijkt dat drie op de tien volwassenen in Nederland te weinig of beperkt vaardig is om informatie over gezondheid en gezondheidszorg voldoende te kunnen begrijpen en gebruiken. “Deze groep mensen gaat digitale zorg gebruiken, mits ze er goed mee om kunnen gaan en ze een zetje krijgen”, stelt Chandra. “Het begrijpen, vinden en gebruiken van e-health-toepassingen is voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden een grote opgave. Dan moet je denken aan bijvoorbeeld laaggeletterden, mensen met een migratieachtergrond die niet of kort naar school zijn geweest en ouderen voor wie technologie niet vanzelfsprekend is. Met het programma eHealth4All zorgen we ervoor dat zorgvernieuwers en zorgprofessionals handvatten krijgen om bij te dragen aan het verkleinen van gezondheidsverschillen tussen theoretisch en praktisch opgeleiden. Ook het herkennen van die beperkte gezondheidsvaardigheden en aanpassen van communicatie telt mee.”

Terugvraagmethode

Het bewustzijn van beperkte gezondheidsvaardigheden speelt een grote rol in het succesvol inzetten van e-health. Het is belangrijk dat een zorgvernieuwer of zorgprofessional getraind wordt om de terugvraagmethode te gebruiken, volgens Chandra. “Als je de patiënt of cliënt vraagt om je informatie te herhalen, kun je nagaan of jouw uitleg helder was en of je boodschap goed is overgekomen. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven vinden het vervelend om aan te geven dat iets niet duidelijk was.”

"Uitstellen van een bezoek aan de praktijk is dan niet meer nodig"

Rol zorgverlener

Chandra benadrukt dat mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zelf vaak niet op zoek gaan naar informatie of digitale toepassingen. “Zij zullen niet zelf starten met bijvoorbeeld beeldbellen. De mogelijkheid expliciet benoemen en even de tijd nemen om beeldbellen uit te leggen helpt. Zo krijgt deze groep mensen de gelegenheid ‘vaardig’ te worden. Zonder dit zetje doet deze groep niet mee en profiteert deze groep niet van de voordelen van digitale zorg. De inzet van beeldbellen zorgt ervoor dat zij ondanks corona hun vraag snel kunnen voorleggen aan de zorgverlener. Uitstellen van een bezoek aan de praktijk is dan niet meer nodig. De zorgverlener kan beter de vinger aan de pols houden en de juiste zorg bieden."

De drie uitgangspunten van e-health

Volgens Chandra zijn er drie uitgangspunten van e-health die de zorgvernieuwer in het achterhoofd kan houden. Ze bestempelt dat co-creatie de sleutel is tot succes. Betrek de doelgroep vanaf de ontwikkeling van e-health toepassingen. Ervaren de mensen het door professionals geconstateerde probleem? En helpt deze oplossing hen ook echt? Ten tweede is een inclusief ontwerp van belang: een e-health toepassing dat geschikt is voor iedereen. Daar is de checklist Toegankelijke informatie voor gecreëerd. Zo onderstreept Pharos het gebruik van taalniveau A2/B1, zodat de grootste groep Nederlanders wordt bereikt. Ook bijvoorbeeld lettergrootte, een voorleesfunctie en beeld dat past bij de boodschap zijn van belang. De eindgebruiker geeft daarover waardevolle inzichten als je je product met hen test. Het laatste uitgangspunt is blended care. Dit betekent dat er een combinatie van online toepassingen en face-to-face contact met de zorgverlener mogelijk moet zijn.

In 4 stappen naar eHealth4All

Om gebruiksparticipatie te stimuleren, heeft het programma eHealth4All een vierstappenplan ontwikkeld. Dit plan behelst de volgende stappen:

1. Begrijpelijke e-health voor iedereen

2. Het gemakkelijk vinden en gebruiken van e-health

3. Professionals kunnen patiënten/cliënten coachen bij hun gebruik

4. Lokale spelers in preventie en zorg maken afspraken over de inzet van e-health

“Om ervoor te zorgen dat e-health begrijpelijk is voor iedereen, is samenwerken met de mensen om wie het gaat cruciaal. De zorgvernieuwer moet hen expliciet betrekken. Het gemakkelijk vinden van e-health kan bijvoorbeeld door een toegankelijke helpdesk op te zetten en actief reclame te maken binnen het ziekenhuis. Professionals kunnen vervolgens coachen en de gebruiker proactief ondersteunen. Dit kan al door bij de afsprakenbalie en tijdens een consult de patiënt te attenderen op bijvoorbeeld het patiëntenportaal. E-health geeft mensen de mogelijkheid veel actiever te letten op een gezonde leefstijl en maakt zelfmanagement van chronische aandoeningen makkelijker. Op organisatieniveau maken alle betrokken afdelingen afspraken over de inzet van e-health in preventie en zorg.”

"Belangrijk is dat het verbeteren van de kwaliteit van zorg voorop staat"

Hoe ziet het e-health landschap eruit na corona?

“Ik denk dat digitale zorg voor de grootste groep Nederlanders een blijvertje is na corona. Zij hebben juist de voordelen ontdekt! Ik zou het geweldig vinden als dat ook geldt voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Ook zorgverleners zien dat blended care uitstekend werkt. Maak digitale zorg mogelijk voor iedereen, maar beslis samen of een consult online of fysiek plaatsvindt. Bepaal welke vorm van (digitale) zorg bij de patiënt of cliënt past. De Quickscan digitale vaardigheden helpt daarbij. Belangrijk is dat het verbeteren van de kwaliteit van zorg voorop staat.”

Behandel ongelijke gevallen ongelijk

Tot slot vertelt Chandra ons dat het belangrijk is dat zorgvernieuwers hun e-health-toepassingen samen met de doelgroep ontwerpen. “Vergeet daarbij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden niet. Er zijn gelukkig vele adviesorganen die betonen dat je ongelijke gevallen ongelijk moet behandelen. Dat betekent dat sommige groepen meer aandacht nodig hebben dan andere. Alleen op die manier maak je de gezondheidsverschillen kleiner. We moeten af van het idee dat ouderen digitale zorg niet kunnen of willen. Of dat jongeren per definitie digitaal vaardig zijn. Wees niet vol van aannames. Pak je rol en help mee met het begrijpelijk maken van digitale zorg voor iedereen!”