Systeem voor waardebepaling van digitale zorg helpt beslissen over bekostiging
Het project Waardegedreven eHealth wil de meerwaarde van digitale zorg inzichtelijk maken. ZonMw financierde dit onderzoek, dat een initiatief is van zorgverzekeraar CZ, Erasmus Universiteit Rotterdam, Gemeente Breda, Tilburg University en Vilans. Henk Herman Nap werkt als themacoördinator Digitale Zorg bij Vilans en licht de doelstellingen en huidige stand van het onderzoek toe.
Wat houdt jullie project Waardegedreven eHealth in?
“In een onderzoek de concrete meerwaarde van digitale zorg vaststellen. Het is belangrijk om te bepalen waar de waarde van de technologie ligt voor verschillende doelgroepen, zoals cliënten, zorgprofessionals, mantelzorgers, organisaties en financiers,” legt Henk Herman uit. Soms kunnen dat conflicterende waarden zijn; wat voor een financier gunstig is, hoeft dat niet te zijn voor een zorggebruiker.
“We zijn begonnen met in kaart te brengen waar de mogelijke waarde kan zitten. En wat de ideale uitkomst op korte, middellange en lange termijn zou zijn, als je eHealth-technologie zou inzetten. Bijvoorbeeld dat een patiënt beter slaapt of dat een zorgprofessional minder tijd kwijt is aan een bepaalde taak.”
Wat is het doel van het onderzoek?
“Het in kaart brengen van gevalideerde en toepasbare methodieken om de waarde van digitale zorg te bepalen.” Dan gaat het met name om de maatschappelijke business-case methodiek; hoe zit het met de harde/zachte kosten en baten voor verschillende doelgroepen. Zachte kosten zijn bijvoorbeeld digivaardigheden aanleren, je werk veranderen; zachte baten zijn bijvoorbeeld betere slaap en kwaliteit van leven. Harde kosten en baten zijn meetbaar in euro’s en uren. Henk Herman noemt ook de link naar de zorgkantoren en financiers: “We willen toe naar een uniforme waardebepaling zodat die instellingen op basis daarvan kunnen beslissen over bekostiging. Een andere drijfveer was bepalen of we kunnen komen tot een centrale plek waar we die kennis over waardegedreven zorg delen: een kennisbank.” Een eerste versie daarvan is sinds mei gepubliceerd op Vilans.nl.
Is die kennisbank een van de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek?
“Ja, samen met het eHealth waardemodel in de vorm van een matrix, gepubliceerd door de Erasmus universiteit. Daarin kun je voor verschillende doelgroepen, inzet en uitkomsten, kosten en baten invullen. Zo kun je in kaart brengen waar kosten en baten terechtkomen. Het is een handige tool om deze al in het begin van een traject inzichtelijk te maken. Dat geeft een mooi overzicht van de waardebepaling van digitale zorg.”
Wat kunnen de resultaten bijdragen aan passende zorg?
De eerste resultaten worden nu bijvoorbeeld ingezet in het programma Anders Werken binnen de verpleeghuiszorg. Verder zijn er 13 arbeidsbesparende technologieën in kaart gebracht in opdracht van VWS. De methodiek achter Het waardegedreven eHealth model is ook daar goed toepasbaar en draagt bij aan meer zinvolle inzet van digitale zorg. Dankzij die manier van waardebepaling bevindt Anders Werken zich nu in een opschalingstraject van verschillende technologieën.
“We werken samen met het Kenniscentrum Digitale Zorg van Zorgverzekeraars Nederland”, vervolgt Henk Herman. “De manier van waardebepaling die we samen ontwikkelen is mede gebaseerd op het eHealth waardemodel. Daardoor kunnen ze straks per technologie landelijk de waardebepaling aan zorgkantoren en zorgverzekeraars laten weten. En aanbevelen die gegevens mee te nemen in de bekostiging.”
Het wordt dus een tool die zowel innovators en zorgverleners als verzekeraars en politiek kunnen erkennen als hét instrument?
“Natuurlijk blijft de methode in ontwikkeling en zul je die binnen bepaalde contexten steeds moeten aanpassen. Maar zo werken we toe naar een gezamenlijk gedragen waardebepaling die je bij versnellen en opschalen nodig hebt. Ook bij het ‘stapelen van data’, bijvoorbeeld van onderzoeken in het noorden en zuiden van ons land, is uniformiteit nuttig.”
Op het congres 'Zorgvernieuwing in versnelling' afgelopen mei deed minister Conny Helder van Langdurige Zorg een oproep om met de bewijslast van digitale zorg te komen, zodat het ministerie van VWS daarmee aan de slag kan. “Dus geen pilots doen of opschalen zonder waardebepaling. De politiek heeft de bewijslast nodig zodat ze ondersteuning kunnen bieden in een versnelling van de bekostiging van digitale zorg,” is het argument van Henk Herman.
Hoe ziet de toekomst van de tool eruit?
De methodiek zou kunnen leiden tot een waarmerk van Kenniscentrum Digitale Zorg of Zorgverzekeraars Nederland voor de certificering van digitale zorg. Vilans werkt inmiddels ook samen met het Expertise Centrum Dementie & Technologie, JAIN en Alzheimer Nederland voor de certificering van dementievriendelijke technologie, ook om de tool voor waardebepaling verder door te ontwikkelen.
Daarnaast ziet Henk Herman meer mogelijke uitbreidingen van de tool: “De tool kan ook vastleggen dat waarde in co-design met de doelgroep is ontwikkeld. Ook wensen en behoeften van cliënten en zorgprofessionals kunnen een plek krijgen. En in de toekomst kunnen we het waardemodel wellicht ook voor andere doelgroepen gebruiken. We willen met verschillende stakeholders de ontwikkeling van de tool voortzetten. Dan kan onze kennisbank straks ook tools voor onderzoekers aanbieden zodat die aan de slag kunnen gaan met de methodiek.”
